علی بن جعفر کاشف‌الغطاء
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی بن جعفر کاشف الغطاء مالکی نجفی |
| نسب | مالک اشتر |
| محل زندگی | کربلا • نجف |
| تاریخ وفات | ۱۲۵۳ق |
| محل دفن | نجف |
| شهر وفات | کربلا |
| خویشاوندان سرشناس | جعفر کاشف الغطاء • حسن بن جعفر کاشف الغطاء |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ جعفر کاشف الغطاء |
| شاگردان | شیخ انصاری • سید ابراهیم قزوینی • شیخ جعفر شوشتری |
| تألیفات | الخیارات • النّور السّاطع فی الفقه النّافع • الرّساله الصّومیه • البیع • حاشیه بر بغیه الطّالب |
| سایر | اشعاری در مدح و مرثیه اهل بیت • تدریس فقه • مرجع تقلید |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | اعزام حسن بن جعفر کاشف الغطاء به حله |
علی بن جعفر کاشف الغطاء مالکی نجفی (۱۱۹۷-۱۲۵۳ق)، از فقیهان شیعه در قرن سیزدهم قمری که پس از درگذشت برادرش موسی بن جعفر کاشف الغطاء، مرجعیت شیعه را بر عهده گرفت.
وی نزد پدرش شیخ جعفر کاشف الغطاء درس خواند. عالمان بسیاری از جمله شیخ انصاری در درس فقه او در کربلا شرکت می‌کردند. برگزاری کرسی تدریس فقه او در نجف، سبب شد شماری از شاگردان ایرانی شریف العلما، از کربلا به نجف مهاجرت کنند. از علی کاشف الغطاء آثاری در فقه و اصول و نیز اشعاری در مدح و مرثیه اهل بیت بر جای مانده است.
خاندان
آل کاشف الغطاء، از خاندان‌های علمی شیعی قرن ۱۳ و ۱۴ق ساکن در اطراف حله و سپس در نجف است که نسب آنان به مالک اشتر می‌رسد. شیخ جعفر کاشف الغطاء، مشهورترین عالم خاندان کاشف الغطاء است. مبارزه با اخباری گری و گسترش اندیشه‌های اصولی وحید بهبهانی، از ویژگی‌های عالمان این خاندان بوده است.
پدر
جعفر بن خضر بن یحیی جناجی حلّی نجفی، ملقب به کاشف الغطاء(۱۱۵۶-۱۲۲۸ق)، پدر شیخ علی کاشف الغطاء است. آل کاشف الغطاء، منسوب به شیخ جعفر کاشف الغطاء است. او صاحب کتاب کشف الغطاء و از مراجع تقلید شیعه در قرن سیزدهم قمری بوده است. شیخ جعفر کاشف الغطاء، نخستین عالم شیعی بود که در ردّ وهابیان کتاب نوشت. او همچنین به مبارزه با اخباریان پرداخت.
شیخ جعفر کاشف الغطاء، در برخی منابع، مالکی هم خوانده شده. این عنوان، حاکی از وابستگی او به قبیله آل مالک از قبایل عرب و جناحی به قریه‌ای از سواد عراق است.
فرزندان
محمد، مهدی و جعفر از فرزندان وی و دو تن اخیر، از استادان فقه سید جعفر بن مهدی قزوینی(خواهرزاده‌شان) بوده‌اند.
مرجعیت
پس از درگذشت موسی بن جعفر کاشف الغطاء، مرجعیت عام میان برادرش شیخ علی و صاحب جواهر مردد شد. در پی درخواست مردم از شیخ خضر بن شلال عفکاوی نجفی برای تعیین اعلم از میان آن دو، ابن شلال، علی بن جعفر را بر صاحب جواهر ترجیح داد. گفته شده صاحب جواهر پس از آن فعالیت خود را منحصر در تدریس کرد. شیخ علی در فتوا دادن احتیاط می‌کرد.
در دوران مرجعیت او، به دنبال درخواست اهالی حله مبنی بر فرستادن عالِمی جامع، برادر خود شیخ حسن را به آنجا فرستاد. او تا زمان وفات شیخ علی در حله ماند.
سید محسن امین در اعیان الشیعه و حرزالدین در معارف الرجال، او را با عبارت‌های مختلفی ستوده‌اند. حسین بن محمد بن مبارک نجفی جزائری الأصل، قصیده‌ای درباره او و فرزندش محمد سروده است.
استادان و شاگردان
شیخ علی کاشف الغطاء، فقه و سایر علوم عقلی و نقلی را نزد پدرش فراگرفت. و در سفرهای پدرش، وی را همراهی می‌کرد. در سال، سه یا چهار ماه در کربلا ساکن می‌شد. و در حوزه علمیه این شهر فقه تدریس می‌کرد. به گفته محمد حرزالدین، حدود هزار نفر در درس او شرکت می‌کردند. بسیاری از آنان ایرانی و شاگردان شریف العلما بوده‌اند. برخی از شاگردان و حاضران درس وی عبارتند از:
- سید ابراهیم قزوینی
- شیخ مرتضی انصاری (۱۲۸۱ق)
- علی بن عبدالله حرزالدین
- میر فتاح، صاحب العناوین
- شیخ راضی (۱۲۹۰ق)
- سید مهدی قزوینی (۱۳۰۰ق)
- شیخ مشکور حولاوی
- زین العابدین گلپایگانی
- سید حسین کوه کمره ای
- احمد بن عبدالله جیلی
- حسین بن احمد نصار
- ملا علی تهرانی
- عیسی بن زاهد
- شیخ طالب بلاغی
- شیخ جعفر شوشتری (۱۳۰۳ق)
- محمد تقی گلپایگانی(حدود ۱۲۱۸- ۱۲۹۸ق)
- موسی بن حسن بن احمد فلاحی
- عبدالله آل نعمه
- محمد حسین آل یس
با آغاز تدریس فقه او در نجف، شماری از شاگردان ایرانی شریف العلماء از کربلا به نجف رفتند و نجف مرجع اهل علم برای ایرانیان شد. به گفته سید محسن امین، تا پیش از آن هیچ طلبه ایرانی در نجف نبود.
آثار
- الخیارات، جزءِ اوّل، تهران، ۱۳۱۹ق
- النّور السّاطع فی الفقه النّافع، ۲ جلد، نجف، ۱۳۸۴ق.
- الرّسالة الصّومیة که به گفته آقا بزرگ نسخه‌ای خطّی از آن در کتابخانه مدرسه بروجردی در نجف موجود است.
- آثاری از قبیل البیع که شرحی است بر کتاب بیع شرح لمعه.
- حاشیه بر بغیة الطالب، رساله عملیه پدرش.
- کتابی در مسائل اصولی: حجّیت ظن، قطع، برائت و احتیاط.
- کاشف الغطاء شعرهایی در مدح و مرثیه اهل بیت از جمله مدح امام علی(ع) و مرثیه امام حسین(ع) سروده است. محسن امین در اعیان الشیعه قصیده‌هایی از وی در مدح اهل بیت نقل کرده است.
| مررت بکربلاء فهاج وجدی | مصارع فتیة غر کرام | |
| حماة لا یضام لهم نزیل | أماجد برئوا من کل ذام | |
| اسائل ربعها عن ساکنیه | ولاة العز و الرتب السوامی | |
| و مثل لی الحسین بها غریبا | عنائی للغریب المستضام | |
| تکاد النفس ان ذکرته یوما | تفر من الحیاة إلی الحمام | |
| یحامی عن حقیقته وحیدا | بنفسی ذلک البطل المحامی |
درگذشت
شیخ علی کاشف الغطاء، در سال ۱۲۵۳ق در کربلا درگذشت. جنازه او پس از انتقال به نجف، در کنار پدرش دفن شد. بعدها پنج تن از فرزندانش به نام‌های مهدی، محمد، حبیب، جعفر و عباس در کنار او دفن شدند.
پانویس
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، طبقات علماء الشیعه، ص ۲۵۱.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۷، ص ۳۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ص ۱۷۷.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۷۱۷.
- ↑ حسینی، جلالی، فهرس التراث، ج ۲، ص ۱۷۷.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص۹۴،۹۵.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۷۱۷.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ص ۱۷۷، ۱۷۸.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ص ۱۷۸.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۶۵۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۱۷۷؛ حرزالدین، معارف الرجال، ج۲، ص۹۴.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۳، ص۵۵۲.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۳، ص ۶۶۹.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۴، قسم ۱، ص ۳۷۹.
- ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۴، قسم۲، ص۶۷۶.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۸.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۴؛ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۱۱، ص ۲۰۶.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۴ و ۹۵.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۸-۱۷۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۱۷۸.
- ↑ حرزالدین، معارف الرجال، ج ۲، ص ۹۵؛ امین، اعیان الشیعه، ج ۸، ج ۱۷۷.
منابع
- سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسه امام صادق، قم، ۱۴۱۸ق.
- حسینی جلالی، سید محمد حسین، فهرس التراث، انتشارات دلیل ما، قم، ۱۳۸۰ش/۱۴۲۲ ق.
- حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی التراجم العلماء و الادباء، تعلیق: محمدحسین حرزالدین، منشورات مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۵ق.
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶.
- آقا بزرگ تهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، اسماعیلیان قم و کتابخانه اسلامیه تهران، ۱۴۰۸ق.